تکنیک‌های تشخیص ایده اصلی متن یا Identifying Main Ideas
بسیاری از ما زبان‌آموزان و علاقمندان به شرکت در آزمون‌های ارزیابی مهارت زبان، با سؤالات مربوط به تشخیص ایده اصلی متن آشنایی نسبی داریم. اما گاهی پاسخ دادن به این سؤال‌ها چندان ساده نیست. مخصوصا اگر درباره مفهوم ایده اصلی شک داشته باشید.
در هر صورت، شکی نیست که در کنار مهارت‌های زبانی دیگر، تشخیص ایده اصلی متن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
منظور از ایده اصلی یک متن چیست؟
همانطور که در دوره Select Readings هم اشاره کردیم، ایده اصلیِ یک پاراگراف، هدفِ آن متن است با حذف تمامی جزئیات. این ایده، نقطه نظر اصلی یا مفهومی است که نویسنده قصد دارد درباره موضوعِ متن به خوانندگان برساند.
بنابراین در یک پارگراف، وقتی که ایده اصلی به صورت مستقیم و شفاف بیان شود، در قالب جمله‌ای به نامِ جمله عنوان یا topic sentence ارایه می‌شود. این ایده در قالب این جمله، موضوع کلی و جامع پاراگراف را بیان می‌کند و سایر جزئیات پاراگراف به تقویت همین موضوع کلی می‌پردازند.
وقتی ما یک مقاله چند پاراگرافی را پیش روی داریم، ایده اصلی در قالبِ جمله تِز یا جمله لُب یا thesis statement بیان می‌شود.
ایده اصلی همان پاسخی است که شما در برابر سؤالی مانندِ «جمعه هفته گذشته را چگونه گذراندی؟» می‌دهید. شما ممکن است به این سؤال اینطور پاسخ دهید که: «به فروشگاه رفتم.» و این توضیح اضافی را ندهید که: «سوار ماشینم شدم و تا درب ورودی فروشگاه رانندگی کردم. دقایقی را به دنبال محل پارک مناسب گشتم. افسر راهنمایی رانندگی اجازه پارک دوبل نمی‌داد. خلاصه ماشین را پارک کردم و وارد فروشگاه شدم. چند بسته ماکارونی، دو عدد سس رب گوجه‌فرنگی و یک سس سالاد داخل سبد خرید گذاشتم. می‌خواستم یک بسته هم کشک بخرم که ناگهان یادم افتاد یخچالمان از لبنیات خالی است … »
ایده اصلی خلاصه و موجز است؛ اما خلاصه‌ای است که تمام آن چیزهایی که باید را در بر می‌گیرد. ایده اصلی همه محتوایی که پاراگراف درباره آن صحبت می‌کند را به نوعی پوشش می‌دهد ولی شامل جزئیات نمی‌شود.
تشخیص ایده اصلی متن در حالت غیر مستقیم
اگر نویسنده ایده اصلی متن را بصورت مستقیم و صریح هم بیان نکند، بالاخره باید به نحوی آن را برساند و به آن اشاره کند. که در این صورت به آن ایده اصلیِ موردِ اشاره یا implied main idea می‌گوییم. تشخیص ایده اصلی متن در این حالتِ غیر مستقیم نیازمند آن است که خواننده متن را با دقت بیشتری بررسی کند؛ روی لغات خاص، جمله‌ها و تصاویری که استفاده شده و تکرار شده‌اند تمرکز کند و آنچه را که نویسنده قصد داشته بیان کند را از راه استنتاج به دست آورد.
در این نوع متن، زحمت بیشتری بر دوش خواننده است.
تشخیص ایده اصلی متن برای درک اینکه چه چیزی می‌خوانید ضروری است. ایده اصلی کمک می‌کند که جزئیات، معنادار باشند و بی‌ربط جلوه نکنند. این ایده اصلی متن است که چارچوبی را برای ماندگاری در حافظه ما بنا می‌کند.
چگونگی تشخیص ایده اصلی متن
برای تشخیص ایده اصلی متن این گام‌ها را باید برداریم:
عنوان را مشخص کنید
ابتدا پاراگراف را کامل بخوانید. حالا تلاش کنید که برای این متن یک عنوان تعریف کنید. این پرسش را پاسخ دهید: «این پارگراف درباره چه چیزی یا چه کسی است؟»
متن را خلاصه کنید
بعد از اینکه متن را بطور کامل و با دقت مطالعه کردید، به زبان خودتان و در یک جمله آن را خلاصه کنید؛ به گونه‌ای که شامل عصاره تمامی ایده‌های پارگراف باشد. یک تکنیک مفید برای این کار آن است که وانمود کنید شما برای اینکه این پارگراف را به شخص دیگری توضیح دهید، تنها دَه کلمه در اختیار دارید.
به اولین و آخرین جمله پاراگراف نگاه کنید
نویسندگان معمولا ایده اصلی متن را در اولین یا آخرین جمله پاراگراف (یا مقاله) و یا نزدیک به این دو نقطه قرار می‌دهند. این یک عادت مرسوم در نوشته‌‌ها است.
با نگاه کردن به این دو جمله ببینید که آیا تشخیص ایده اصلی متن در این دو جمله ممکن است یا خیر.
البته، گاهی نویسنده از تکنیک ویژه‌ای به نام انتقالِ معکوس یا reversal transition استفاده می‌کند. این تکنیک در جمله دوم رخ می‌دهد. کلماتی مانندِ however به معنی «لیکن» و in contrast یعنی «در مقابل» و یا nevertheless «با این وجود» و موارد دیگر در جمله دوم علامت، به کار رفتن این تکنیک است. در این صورت، ایده اصلی متن در جمله دوم بیان شده است.
اگر شما این کلمات را در جمله دوم مشاهده کردید علامت این است که جمله اولِ متن منتفی و نقض شده است. و این نشانه‌ای است برای اینکه بدانیم در جمله دوم باید در پی تشخیص ایده اصلی متن باشیم.
در جستجوی تکرار شدنِ ایده‌‌ها باشید
اگر شما یک متن را خواندید و نتوانستید آن را خلاصه کنید (بخاطر اینکه اطلاعات فراوانی در آن موجود است،) در این صورت، به دنبالِ کلمات و عبارت‌های تکراری و یا ایده‌های مشابه هم باشید.
در متن‌هایی که دارای محتواهای متعدد و متنوع هستند، اگر ایده‌ای یا کلمه‌ای یا جمله‌ای تکرار شد، نشانگر تأکید نویسنده است. و در چنین متن‌هایی، ایده‌ای که بیش از همه مورد تأکید قرار گرفته، ایده اصلی متن تلقی می‌شود.
پرهیز از اشتباهات رایج در زمینه تشخیص ایده اصلی متن
توجه داشته باشید؛ انتخابِ یک ایده اصلی از میان چند گزینه، با این موضوع که خودتان برای یک متن ایده اصلی بنویسید امری متفاوت است. کسانی که قصد شرکت در آزمون IELTS را دارند باید بطور خاص به این موضوع دقت کنند. طراحان آزمون‌های چند گزینه‌ای معمولا به دنبال به اشتباه انداختن شرکت کنندگان هستند و گزینه‌هایی انحرافی که به پاسخ صحیح نزدیک است در میان جواب‌ها قرار می‌دهند.
با دقیق خواندن متن، و استفاده از مهارت‌های خود و همینطور تشخیص ایده اصلی متن توسط خودتان (بدون کمک گرفتن از گزینه‌ها) شما می‌توانید از این سه اشتباه رایجِ زیر اجتناب کنید:
- انتخاب پاسخی که محدوده کوچکی را شامل می‌شود و جامع نیست.
- انتخاب پاسخی که بیش از اندازه، عمومی و فراگیر است.
- انتخاب پاسخی که پیچیده است (و نه خیلی محدود و نه خیلی فراگیر است) ولی با ایده اصلی متن در تناقض است.
شکی نیست که تشخیص ایده اصلی متن، مخصوصا در بعضی موارد، کاری چالش انگیز است. اما اگر شما از ابزارهایی که در دسترس دارید استفاده کنید و آنچه را که آموخته‌اید تمرین کنید، خواهید توانست در آزمون‌های ارزیابی مهارت زبان نتیجه خوبی کسب کنید.